Recent mocht ik voor medewerkers van gemeenten en omgevingsdiensten ‘pitchen’ op een ‘kick-off bijeenkomst’ voor een project getiteld Samen de diepte in met tussen haakjes de vermelding ‘ondergrond en Omgevingswet’. Ongeveer 25 mensen, vooral werkzaam in de wereld van bodem, ondergrond en water, waren aanwezig. Mezelf niet meegeteld, was er één medewerker ruimtelijke ordening in de zaal. Aan mij de taak om dit gezelschap op te warmen en ze te stimuleren om de verbinding te leggen met hun ‘bovengrondse’ collega’s.
Ruimtelijk gezien is de onder- en bovengrond een samenhangend geheel. Het wordt de hoogste tijd dat deze deskundigen aan dat geheel hun bijdrage kunnen en mogen leveren. Blijven hangen in de ‘warme overdracht’ van provinciale bodemtaken naar gemeenten en omgevingsdiensten, en in ‘bodemkwaliteit’ is slechts voor enkelen onder hen weggelegd. Dat werk droogt op, ook al is op vele plaatsen de bodem nog lang niet schoon.
“Welke ambtenaar leest het coalitieakkoord of collegeprogramma?”
De dagvoorzitter riep in zijn introductie op om vandaag vooral te ‘doen’. Ik wilde niet achterblijven en gaf als startopdracht: teken een boom of een huis. Het resultaat week niet af van wat groepen ruimtelijke ordenaars, basisschoolleerlingen of tekeningen op google-afbeeldingen laten zien. Bomen zonder wortels en huizen zonder fundering en ondergrondse infrastructuur. Als zelfs bodemmensen niet geworteld zijn in de ondergrond, hoe moeten zij dan die ondergrondse dimensie een plek geven in omgevingsvisies en -plannen?
Na deze ‘valse’ start inventariseerde ik hoeveel mensen het coalitieakkoord of collegeprogramma gelezen hadden van de gemeente waarvoor ze werken. Dat waren er drie. Ze zijn geprezen! Want hoe wil je een rol spelen in de totstandkoming van omgevingsvisie en omgevingsplan als je niet weet waar je bestuur voor staat en wat hun essentiële opgaven en doelen zijn. Ook andere strategische beleidstukken, zoals een structuurvisie of stadsvisie, worden niet verslonden. In mijn ogen een gemiste kans. Het voordeel van bij of voor een gemeente werken, is dat alle medewerkers de bestuurlijke agenda met opgaven en doelen gemeenschappelijk hebben. Hun taak is overzichtelijk: hoe kun je helpen om die opgaven en doelen voor elkaar te krijgen?
“Wees vooral nieuwsgierig en probeer te ontdekken hoe je anderen kunt helpen?”
Ik strooide de nodige peptalk uit, zoals ‘de ondergrond heeft de wind mee, want voor alle grote opgaven ligt de oplossingsruimte in de ondergrond’. Ik gaf een aantal tips hoe ze hun deskundigheid kunnen vermarkten in het belang van hun gemeente en in wat de Omgevingswet van ons wil: kwaliteit van de leefomgeving. Ik riep ze op vooral niet te vluchten in verdieping van hun (technische) kennis, verbetering van hun informatievoorziening en de ontwikkeling van speeltjes als geoviewers, maar vooral te investeren in nieuwe kennissen. Veel koffiedrinken, borrelen en vooral mensen, die ertoe doen in het omgevingsbeleid, lijfelijk ontmoeten, zodat je ze diep in de ogen kunt kijken. Wees vooral nieuwsgierig en probeer te ontdekken hoe je anderen kunt helpen, was mijn boodschap. Ga vooral niet zenden hoe belangrijk bodem en ondergrond zijn. Met de meeste zendelingen in de geschiedenis is het niet goed afgelopen!
Na mijn ‘pitch’ gingen ze ‘samen de diepte in’. Ik keerde huiswaarts, benieuwd wie er uit de diepte komt en hoe. Ik vroeg me bovendien af wat er gebeurd zou zijn als ik voor een gezelschap ruimtelijke ordenaars een vergelijkbaar verhaal verteld zou hebben. Waarschijnlijk was het niet anders gelopen. Velen zitten vast in hun (boven)wereld. Een week eerder was ik bij tafelgesprekken over de inbreng van ‘stakeholders’ rond het thema ondergrond in een provinciale omgevingsvisie. Diverse ruimtelijke ordenaars begonnen met zich te excuseren, omdat ze niets van het thema afwisten. Samen de diepte in gaan is hard nodig, maar wel in een gemixt gezelschap als je wilt presteren in het werk aan gedeeld opgaven.
Henk Puylaert
Gepubliceerd op romagazine.nl (februari 2019)
Bekijk onze projecten
Partners in gebiedsontwikkeling
