Ik wil meer weten
Neem contact op met Henk Puylaert
Steeds meer gemeenten opteren voor een warmtenet. Alleen is er in de voorbereiding te weinig besef van de ruimtelijke implicaties. De uitrol van een warmtenet ligt niet of nauwelijks op het bordje van ruimtelijke planners. Jammer, want dat zou de uitrol kostenefficiënter kunnen maken en overlast voor bewoners kunnen beperken.
Het aanbod van warmte is niet eenvoudig in overeenstemming te brengen met de behoefte. Zeker in bestaand bebouwd gebied zijn de investerings- en exploitatiekosten van een warmtenet moeilijk terug te verdienen. De hoofdstructuren in de ruimte zijn namelijk log. De dynamiek in de gebouwde omgeving is bovendien beperkt en moeilijk stuurbaar. Dat maakt cascadering, het bedienen van een keten van warmtegebruikers waarbij de restwarmte van de een de input voor de ander is, lastig. Het vraagt de organisatie van grote collectieven aan de vraagkant om voldoende afzet te creëren voor een bedrijfsmatig verantwoorde exploitatie van een warmtenet.
Dit beeld komt naar voren komt uit “Ruimtelijke kansen voor warmtenetten”. Het is gebaseerd op twintig interviews in gemeenten/regio’s met mensen werkzaam in de warmteplanning én de ruimtelijke planning en een werksessie over de resultaten van de interviews.
De interviews laten zien dat de meeste warmtenetten gerealiseerd worden met een beperkte betrokkenheid vanuit de ruimtelijke planning. Met een gezonde dosis opportunisme en optimisme worden warmtenetten uitgerold of vanuit fragmenten – mini-netwerken met een tijdelijke warmtebron – aan elkaar geknoopt. Veel warmteplanners zijn doeners die rekenen, tekenen en bouwen. Problemen, die ze letterlijk en figuurlijk ‘onderweg´ tegenkomen, lossen ze veelal ter plekke op. Een wereld, die ver af staat van uitdagingen en visies van strategische ruimtelijke planners. Of zoals iemand in de praktijk het verwoorde: “Afstemming met ruimtelijke planners houdt alleen maar op. Ik moet meters maken”.
Warmteplanning gaat over het verbinden van een warmtebron aan afnemers via een warmteleiding. Uitdaging is om vraag en aanbod in tijd en plaats zo dicht mogelijk bij elkaar te brengen. Dat is een belangrijke voorwaarde om collectieve warmtenetten op financieel aantrekkelijke wijze voor exploitant én gebruiker uit te rollen, zeker in dicht stedelijk gebied. Een hoge dichtheid en nabijheid van gebruikers zijn voor netwerken met lage temperatuurwarmte belangrijke ruimtelijke voorwaarden. Ook de ondergrondse infrastructuur, het verkavelingspatroon, de bouwwijze, de mate van clustering van woningbouw en de zon- en lichtoriëntatie doen ertoe, evenals de mogelijkheden om werkzaamheden te combineren (riolering, drinkwaternet, bestrating en herinrichting openbare ruimte).
Het onderzoek concludeert, dat vaart zetten achter de realisatie van warmtenetten een stevige gemeentelijke regie vraagt, gebaseerd op een systematische ordening van de ondergrond in samenhang met de bovengrond. Beheeraspecten dienen bij het ontwerp betrokken te worden. De maatschappelijke kosten van frequent de straat openbreken nopen daar eveneens toe. Graafrust is een kwaliteit en te bereiken door een optimale afstemming van alle programmeringen van werkzaamheden in de openbare ruimte. Verder geldt dat institutionele en financiële aspecten, met name wetgeving, subsidies en belastingen, sterk de haalbaarheid van een businesscase voor een warmtenet bepalen.
